Het Amerikaanse Altschool positioneert zich als het bedrijf dat het onderwijs gaat opschudden zoals Uber dat met de taxiwereld deed en Airbnb met de hotelwereld. Van die bedrijven zijn er meer geweest, toch zijn er redenen eens nader te onderzoeken wat er van Altschool te verwachten (of te vrezen) valt.

Wat is Altschool?

Altschool is
een scholengemeenschap die nu nog klein is: het heeft 500 leerlingen verspreid over 8 zogeheten micro-scholen, maar het heeft lange wachtlijsten en groeit snel. Het bedrijf maakt winst en heeft 133 miljoen dollar aan investeringskapitaal weten op te halen. Bij de investeerders zitten smaakmakers uit Sillicon Valley als Facebook eigenaar Mark Zuckerberg. Deze financiële slagkracht maakt dat het bedrijf haar formule snel kan opschalen.

Behalve investeringskapitaal haalt het bedrijf inkomsten uit schoolgeld. Een jaar naar Altschool kost 21.000 dollar,

daarmee zijn ze overigens goedkoper dan veel andere private scholen. Voor 40%  van de kinderen wordt gebruik gemaakt van fondsen omdat ouders dit schoolgeld niet kunnen opbrengen.

Altschool is opgericht door Max Ventilla, die al eerder succesvol ondernemingen heeft opgericht en tot voor kort werkte bij Google als hoofd Personalisatie. Bij dit onderdeel van Google wordt zoveel mogelijk persoonlijke informatie van gebruikers verzameld en omgezet in slimme hulpjes, zoals Google Now en natuurlijk advertenties op maat.

Personalisatie is ook het sleutelconcept voor Altschool. Altschool probeert maximaal aan te sluiten bij de interesses, leerstijl en persoonlijke kenmerken van de leerlingen. Het zal geen verbazing wekken dat informatietechnologie een belangrijke rol speelt bij de invulling van dit concept. Altschool is behalve de scholen ook het platform My.Altschool waarin stap voor stap alle functionaliteit wordt gebouwd die leraren nodig hebben om hun werk te kunnen doen. Ventilla heeft ICT personeel binnengehaald uit bedrijven als Google, Uber en Zynga. Het ICT team van Altschool bestaat uit meer dan 80 mensen en groeit nog steeds. Het lijkt aannemelijk dat de toekomstige verkoop van het My.Altschool platform een belangrijke reden is voor het investeringskapitaal dat Ventilla heeft weten binnen te halen.

Een nadere beschouwing van Altschool biedt aanleiding voor relativerende of zelfs cynische opmerkingen, maar er is zeker ook wat te leren van h
et bedrijf. Ik begin met een introductie van het concept van de Altschool en de visie die daarbij hoort.

Visie op onderwijs

In de visie van Altschool draait het om het optimaal tot bloei laten komen van alle talenten van de kinderen die er naar school gaan. In de vertaling naar de praktijk betekent dat het volgende:

De micro-scholen zijn en blijven klein, het zijn communities met een hoge mate van ouderparticipatie en verbinding met lokale organisaties. De lokalen zijn flexibel en multifunctioneel. De kinderen zijn ondergebracht in verticale klassen en worden begeleid door teams die aan co-teaching doen. Er is veel contact tussen leraar en leerling, mede door een klein aantal kinderen per leerkracht (ongeveer 8). Er wordt onderwijs gegeven naar thema en onderwerp en zoveel mogelijk multidisciplinair.

Altschool hanteert een holistische benadering, sociaal emotionele en lichamelijke ontwikkeling zijn net zo belangrijk als de cognitieve ontwikkeling.

De leerlingen worden aangemoedigd zelf keuzen te maken in wat ze willen leren. Waar mogelijk leren kinderen door te doen of door opdrachten met een verbinding met de omgeving. Leren moet natuurlijk voelen. Leren moet ook uitdagend zijn, leerlingen moeten worden geprikkeld om prestaties te leveren.

Alschool heeft voor het ontwikkelen van haar visie goed naar het Finse onderwijssysteem gekeken. Finnish lessons staat op hun aanbevolen leeslijst. En als oud Montessori leerling kreeg ik bij de Altschool een toenemend gevoel van herkenning. Dat blijkt te kloppen: Ventilla noemt zijn school Montessori 2.0.

Onderwijsplanning en -activiteiten

Het curriculum is geheel opnieuw ontworpen. Er wordt gebruik gemaakt van bestaande en zelf ontworpen leermiddelen. Leerlingen hebben een elektronisch portrait waarin hun interesses, sterke en zwakke kanten en leerstrategieën worden vastgelegd. Vervolgens zijn er wekelijkse persoonlijke leerplannen waarin leerlingen en leerkrachten hun leerdoelen voor die week vastleggen. Aan de hand van het plan maakt de leerkracht een playlist waar activiteiten en opdrachten in zijn opgenomen die de leerling die week kan uitvoeren. Alle playlist activiteiten worden wekelijks getest en op basis daarvan aangepast. De activiteiten kunnen zowel individueel als in een groep zijn en zowel digitaal als off-screen. Belangrijk is dat doelen niet alleen cognitief zijn, maar ook betrekking kunnen hebben op manieren van denken, persoonlijke eigenschappen, interactief gedrag of ervaringen.

Alle gehaalde doelen worden opgenomen in het leerling profiel. Portret, plan, playlist en profiel zijn digitale middelen.

Inzet van technologie

Opvallend is de beperkte aanwezigheid van techniek in de promotiefilmpjes van Altschool. Ook in artikelen en interviews draait het vaak om sociale, creatieve of lichamelijke activiteiten. Ter geruststelling: alle kinderen beschikken over een tablet of Chromebook (afhankelijk van de leeftijd), maar de inzet van technologie bij Altschool draait niet om het veelvuldig toepassen van ‘leren achter schermen’, maar om het ondersteunen van leraren.

Altschool zet technologie vooral in om het extreem gepersonaliseerd leren te plannen, uit te voeren en te monitoren. Dat gebeurt in de vorm van digitale hulpmiddelen voor leraren in het maken van individuele leerplannen, digitale middelen voor de interactie met ouders en digitale leermiddelen die voor de persoonlijke leerplannen kunnen worden gebruikt. Nogmaals: een digitaal leermiddel kan dus ook een off-screen opdracht zijn.

Kritiek

Er is de nodige kritiek op het Altschool initiatief. Ik geef een overzicht van de belangrijkste lijnen van kritiek.

De eerste lijn van kritiek betreft het feit dat Altschool een bijzondere situatie heeft gecreëerd die niet zomaar te vertalen is naar het gewone onderwijs. Simpel gezegd: met zoveel geld en de kans nieuwe gebouwen in te richten en nieuwe teams te vormen (2.200 reacties op 20 vacatures) kan iedereen een geweldige school maken. In het verlengde daarvan: zo’n uitgebreide ondersteuning en zulke kleine klassen, is dat wel betaalbaar op nationale schaal?

Een tweede lijn van kritiek betreft het ver doorgevoerd gepersonaliseerde leren. Een maatwerk leerplan per leerling per week met veel ruimte voor individuele keuze en met inzet van veel op maat gemaakte leermiddelen kost leerkrachten heel veel tijd en veel nieuwe deskundigheid. Ook hier laten de omstandigheden van de Altschool zich niet zomaar vertalen naar andere scholen.

Een derde lijn van kritiek betreft de vraag hoe de school zich gaat ontwikkelen als de commerciële druk hoger wordt en de kapitaalverschaffers een zo hoog mogelijk rendement gaan eisen op hun investering. Houdt de school dan haar huidige aanpak vol of wordt er toch toegegeven aan de druk om ‘gewoon’ veel te testen en te presteren op cognitieve ontwikkeling?

De oprichter van Altschool ervaart overigens dat de ambities van zijn bedrijf niet eenvoudig zijn: “It’s so complex what you have to do to deliver a school environment that is suited to the demands of the 21st century”

Leerpunten

Er is het nodige af te dingen op de pretenties van Altschool, maar het is ook te zien als een bijzonder interessant experiment dat ons het een en ander te leren heeft, vooral als het gaat om de inzet van technologie voor het leren. Ik noem een aantal opvallende leerpunten.

Een van de eerste zaken die mij opvielen bij het bestuderen van Altschool is dat de digitale tools gebruikt worden om veel (gepersonaliseerde) off-screen interactie mogelijk te maken. Het gaat niet of nauwelijks over toepassing van technologie om daarmee de leerlingen voor te bereiden op hun toekomstige rol in de maatschappij. Dat houdt verband met een tweede leerpunt: Technologie wordt vooral ingezet als ondersteuning voor de leraren. My.Altschool is vooral een digitale omgeving voor leerkrachten en veel minder een leerportaal voor leerlingen.

Een derde leerpunt is de leidende rol die leraren hebben in de inzet en ontwikkeling van de technologie. De ontwikkelaars van het software platform van Altschool zitten letterlijk naast de leerkrachten. De intensieve interactie tussen leerkrachten en
software ontwikkelaars levert resultaten die traditionele software bedrijven nooit kunnen halen.

Dan misschien een open deur, maar ik wil het toch noemen als leerpunt: De onderwijskundige visie is leidend voor de inzet van technologie. Het draait bij de Altschool om de relatie tussen leerling en leraar. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar er zijn genoeg voorbeelden van onderwijsvernieuwing waarbij technologie als een waarde op zichzelf wordt gezien in plaats van iets dat pas waarde krijgt door toepassing in het leerproces.

In ieder geval biedt Altschool de nodige uitdagingen voor innovatie van het leren met de inzet van ICT. Wie in Nederland durft die uitdaging aan?