De ontwikkeling van kinderen bevorderen door leeshulp van een intelligente Pino of door een rekenspelletje met Bert en Ernie, geheel op maat van de peuter die het speelt. Dat staat Sesam workshop, de Amerikaanse makers van Sesamstraat, voor ogen bij de samenwerking met IBM voor het maken van gepersonaliseerde leermiddelen voor voorschools leren.
Voor die samenwerking wordt gebruik gemaakt van de Artificial Intelligence van het IBM Watson platform. Eigenlijk moeten we niet spreken van leermiddelen, in de wereld van Artificial Intelligence is dat een achterhaald woord. Het gaat om iets als interactieve leerervaringen. Zo kan Watson kinderen voorlezen (dat wil zeggen, dat doet een computer, op afstand aangestuurd door de Watson technologie) waarbij wat er gelezen wordt en hoe snel kan worden aangepast op basis van de reacties van het kind. Inderdaad, iets wat een willekeurige voorleesouder achteloos doet, maar dan geautomatiseerd. Dat heeft voordelen: Watson is nooit ziek, leert wat iedere leerling nodig heeft, kan vergelijken met vele andere leerlingen (patroonherkenning) en Watson verzamelt data die geanalyseerd kunnen worden. Het kan geen kwaad ook de nadelen te overdenken: Watson kan je niet over je bol aaien, biedt geen emoties, kan niet reageren op interactie tussen leerlingen en Watson kan ook niet met je meelopen naar de WC.

De programmamakers en IBM gaan een 3-jarige samenwerking aan waarbij Watson leerervaringen gaat bieden die leerkrachten en verzorgers kunnen helpen. Omgekeerd wordt Watson gevoed met ervaringen waar het van kan leren. Dat laatste is de kern van het Watson systeem: het wordt beter op basis van meer input. Die input bestaat uit vakkennis, inbreng van experts en reacties op de output van het systeem (wat werkt en wat werkt niet).
De input en verbetering van Watson heeft niet alleen betrekking op leren, maar ook op het gebruik van natuurlijke taal. Kinderen en verzorgers gebruiken natuurlijke taal voor de communicatie met Watson en het systeem verbetert daarin, gebruik makend van hoe wordt gereageerd op de antwoorden die Watson produceert.

Voor de makers van Sesamstraat is de samenwerking een manier om de stap te zetten van gelijke programma’s voor iedereen naar een aangepast aanbod voor ieder individueel kind. Hun 45 jaar ervaring met de ontwikkeling van kinderen krijgt hiermee een nieuwe dimensie. Het past bij de achtergrond van Sesam Workshop dat in deze personalisering van aangeboden leerervaringen een kans wordt gezien om gelijke kansen te creëren voor kinderen van alle soorten herkomst. Het lijkt echter twijfelachtig dat de maatwerk leerervaringen van Watson, verrijkt met de verhalen en figuren van Sesamstraat, dat kunnen bewerkstelligen. Daar is meer voor nodig in de kinderopvang en scholen waar de technologie wordt toegepast. Zonder gericht gebruik kan Watson net zo goed ongelijkheid bevorderen: kinderen die van huis uit een voorsprong hebben gaan steeds meer en beter van het systeem gebruik maken en vergroten zo hun voorsprong.

Spelen en leren zonder technische hulpmiddelen blijft zowel waardevol als noodzakelijk. Zoals voor vormen van lichamelijk leren, sociale interactie, leren van de natuur of het opbouwen van begrip zonder hulpmiddelen. Kinderen zijn kwetsbaar, daarom vraagt de toepassing van nieuwe technologie op scholen en in voorschoolse opvang om extra zorgvuldigheid. De druk van nieuwe technologie is echter van alle tijden en ook alom aanwezig. In onze geschiedenis verdringt cultuur natuur en techniek verdringt het natuurlijk gebruik van lichaam en geest. Zodat we nu naar de sportschool gaan voor beweging, natuur behouden in nationale parken, apps gebruiken om ons brein te trainen en online leren mediteren om tot rust te komen. Is dat erg? Misschien niet, maar weten we wat we verliezen als we niet meer kunnen rekenen zonder rekenmachine of onthouden in plaats van opzoeken?

Enige voorzichtigheid kan geen kwaad. De toepassing van nieuwe technologie bij de ontwikkeling van kinderen zou wat dat betreft iets kunnen leren van de invoering van nieuwe medicijnen: eerst goed testen, verwacht geen wonderen, het werkt per individu anders uit, je moet de effecten blijven controleren en je moet niet ongezond gaan leven omdat er een medicijn is dat je gezond maakt.

Techniek als medicijn: mooi, maar lees eerst de bijsluiter.